Sigortalar, arabadaki elektrik devrelerini aşırı akımdan (aşırı yüklemeden) koruyan güvenlik cihazlarıdır. Sigorta olmadan aşırı yüklenmiş bir cihaz veya kablo eriyebilir veya alev alabilir. Her devre kendi sigortasıyla korunur.
- Örneğin ön sis farı sigortasının ön sisfarı sembolü vardır. Arka sisfarı sembolündede ilaveten R harfi bulunur (rear= arka)
- Yakıt pompasında fuel yazar gibi.
Yada bulabilirseniz arabanızın servis şemasını bulursanız. Daha fazla bilgi edinebilirsiniz. Özellikle varsa arıza tespiti konusunda faydalı olacaktır.
Veya görseldeki gibi içerisine metal bir nesne düşmüş olabilir.Görsel üzerinden sigorta sağlamlık kontrolü
Ana sigorta nasıl kontrol edilir
Tüm araçlarda en az bir ana sigorta bulunur. Genellikle akünün pozitif kutup başına yakın takılı haldedirler.
Atması durumunda tüm araç adeta ölmüş gibi davranır.
Çoğu zaman ana sigorta , bitmiş bir aküyü takviye ederken hatalı bağlantı sebebiyle atar( ters bağlamak v.b) Ana sigortayı kontrol etmek kolaydır. Eğer atmışsa genellikle açıkça görünür.
Multimetreyle Sigorta Kontrolü Nasıl Yapılır?
Ölçü aletiniz varsa sigortayı kontrol etmenin iki yolu vardır.
-
- İlki sigortanın her iki pimindeki voltajı ölçmektir. Çoğu sigortanın üzerinde sistemden sökmeden ölçüm yapmayı sağlayacak temas noktaları bulunur.
- Ölçü aletinin bir probunu gövdeye değdirin. Diğerinide Sigortanın her iki çıkışına temas ettirin.
- Bir tarafında 12volt görüyor diğer tarafında görmüyorsanız sigorta kesmiş demektir.
12volt kontrol kalemi
Tamirciler genelde ölçü aleti değil kontrol probu kullanırlar. Bende bu kanaatteyim daha sağlıklı sonuç verdiğini düşünüyorum. Ölçü aleti temas ettirdiğinizde doğrudan voltajı verir. Ama kontrol kalemi 1 amper civarında enerji tüketir. Eğer sigortada bir sağlıksızlık veya çok az bir temas durumu varsa ölçü aleti yanılır. Ama bu alet yanılmaz 🙂 lamba sönük yanar veya yanmaz bir anormali olduğunu fark edersiniz.
- Çok basit bir mantığa dayalı çalışır. içerisinde eski tip telli ampul bulunuyor. 10 watt civarı güç tüketiyor.
Bir tarafı iğne uçlu diğer ucu timsah uçlu. Timsah uçlu kısımı Arabanın şasesine eksi alan herhangi bir yerine sabitliyoruz.
- İğne uçlu kısımıda artı olması gereken yerler üzerinde temas ettirerek kontrol ediyoruz. Örneği sigortanın girişinde lamba yanıyor çıkışında yanmıyorsa sigorta kesmiş demektir.
Multimetreyle sigorta direnç kontrolü
Yukarıda neden 12 volt kontrol kalemini önerdiğimi şimdi anlayacaksınız. çok az bir temas olması durumunda dahi voltaj baktığımızda voltaj görünür. Ama yüke bindiğinde voltaj düşecek enerji aktaramayacaktır eğer bir sorun varsa. Yani bazen voltajla arıza kontrolü insanı yanıltır.
Multimetre kullanmak istiyorsanız direnç ölçümü doğru sonuç verir;
-
- Sigortayı arabadan ayırmanız gerekiyor.Herhangi bir elektrikli bileşenin direncini ölçmek için elektrik devresinden ayrılması gerekir. Bileşen fişe takılıyken veya güç verilirken elektrik direncini ölçemezsiniz.
- Ölçü aletini direnç kademesine almanız gerekiyor. Düşük değerde bir değere alın. 1k -200ohm v.b
- Direnç ne kadar düşükse Akım akışı o kadar yüksek olur. Bizimde sigortanın izin verdiği en yüksek değerde akışa ihtiyacımız var. İyi bir sigortanın omajı sıfıra yakın olmalıdır.
- Ölçü aletinde 0.000 gibi değerler görmelisiniz.( yani iletimde kısa devre gibi)
- Atmış bir sigorta çok yüksek direnç gösterir.Görseldeki gibi (sonsuz)
Sigorta Neden atar?
Öncelikle şunu unutmayalım sigorta atmış denilince düşman sigortaymış gibi davranılıyor. Halbuki sigorta daha büyük masraflardan yada daha büyük arızalardan bizi koruyor.
-
- Bir sigorta, devreyi, devrenin kaldırabileceğinden daha yüksek akımdan korur. Sigorta atmışsa bu, ister iki kablo arasında ister güç kablosu ile şase (araba gövdesi) arasında bir yerde kısa devre olduğu anlamına gelir.
- Bir bileşen tasarlandığından daha yüksek bir akım çekerse sigorta da atabilir. Örneğin, bir silecek motoru veya fan motoru çalıştırıldığında sıkışırsa, daha yüksek elektrik akımı çekecek ve muhtemelen sigorta atacaktır.
- Bir sigorta, devreyi, devrenin kaldırabileceğinden daha yüksek akımdan korur. Sigorta atmışsa bu, ister iki kablo arasında ister güç kablosu ile şase (araba gövdesi) arasında bir yerde kısa devre olduğu anlamına gelir.
Sigortayı değiştirmenize rağmen atmaya devam ediyorsa
- Değiştirdiniz ancak atmaya devam ediyor sistemde bağlı olan cihazlardan biri arızalı veya kısa devre olabilir.
- Kablolamada bir temas olabilir yıllar içerisinde kablo izolasyonları sürtünme, güneş , sıcaklık gibi sebeplerden zarar görebiliyor.
- Elektrik-Elektronik bilginiz arızayı tespit edemeyecek düzeydeyse artık işi ustaya bırakmanız gerekiyor.
Asla Büyük sigorta Takmayın
- Sorunlu sigorta kaç amperse yine aynı amperde sigorta kullanmak zorundasınız.
- 5 amperlik bir hatta 10 amper sigorta takarsanız sigorta atmak yerine bağlı olduğu kablo tesisatını eritebilir. Yangın çıkartabilir. Yada en iyi ihtimalle bile basit bir arızayı çok daha zor ve maliyetli işçiliklere dönüştürebilir.
- İnsanlar hatta bazen ustalar tarafından bile bilinçli yapılan saçma bir çözümdür bunu yapmayın.
Kapanış
Elektrik bilmediğiniz konularda deneme yanılma yapabileceğiniz kadar basit değildir. Bilmediğiniz veya yapamadığınız konularda lütfen deneme yanılma yapmayın. Maliyeti daha ağır olabilir.