Motosiklet üzerinde yeni elektrik tesisatları çekmek kolay ve zevkli sayılabilirler . Ama iş var olan sistemlerden üzerinde  arızayı tespit etmeye geldiğinde biraz can sıkıcı olabilir  çünkü tespit etmesi biraz sabır gerektiren bir iştir.

 

Elektrik sigortası nedir?

 

Bilimsel tanımını kenara bırakıp işlevsel bir tanım yaparsak , bir devre üzerinden çekilen akım ,sigortanın amper değerini aştığında sigorta keser.  Buda devrede bağlı olan cihazların veya kabloların hasar görmesini erimesini kısacası kalıcı hasara yol açmasını engeller.

Başka bir deyişle  Bir lamba veya marş motoru gibi bir ekipman kısa devre yaparsa , o kabloda bir akım akışı olur .

Söz konusu sistemde sigorta yoksa , akım kabloları gerçekten ısıtacak ve muhtemelen hem kablo hem de yakınındaki tüm sistemlere büyük hasarlar verecektir. Sigortalar herhangi bir elektrikli aleti korumanın en ucuz ve en güvenilir yoludur.

Bu tanımlamadan yola çıkarak ;

 

Sigorta Atma sebepleri

 

-Kopuk hasarlı kabloların şaseye veya birbirine temas etmesi

 

-Sigorta değerini aşacak şekilde ekstra donanım kullanılması(Sis farı korna çakar radyo vs vs )

-Dahili donanımlarda oluşan arızalar ( Marş motorundan tutun Konjektöre kadar )

Bir motosiklet sigortasının atmasının en yaygın nedeni enerji tüketen herhangi bir cihazın aşırı akım çekmesidir. Genellikle motosikletten çok fazla güç çeken bir şeydir.

Sigortaların atmasına neden olan yaygın donanımlardan bazıları ;
Marş motoru , far , yanlış bağlanmış ateşleme bobini veya yakıt enjeksiyonunu zamanlamasını kontrol eden yerleşik beyinlerden biri olabilir.

 

Marş motoru örneği

 

Marş motorunuzdaki tahrik dişlisinin sıkışması , motorunuzun sıkışması( Motorunuzun onu çevirmeye çalışması ancak yapamamasıdır. ) Marş motoru , çalıştırmaya zorlandıkça güç sağlamak için aküden giderek daha fazla akım çekecektir, ancak sonunda o kablodan geçmeye çalışan o kadar çok akım olacaktır ki , marş motorunu ve kabloyu korumak için sigorta atacaktır.

500-1000liralık  bir marş motoru yerine 1 liralık  bir sigortayı değiştirmek çok daha ucuz olacaktır.

 

 

Bir motosiklette sigorta kutusu nerede bulunur? 

 

Eski motosikletlerde, sigorta kutusu genellikle gidon kapağının altında bulunur (gidonların ortasından geçen küçük plastik kapak). Daha yeni motosikletlerde, sigorta kutusu ya koltuğun altında ya da akünün yanında bulunur.

 

Sigorta Değerleri

 

 

Sigortalar , sigorta üzerinde yazılı olan önceden ayarlanmış amper değer değerlerine sahiptir. Motosiklet üzerindeki en yaygın amper boyutları  5-10-15-20 ve 30amperdir.

Amper değeri sigorta atmadan önce ne kadar amper çekilebileceğini tanımlar.

 

 

Amper değerinin Önemi

 

Sistemin orijinalinde 10 amperlik bir sigorta varsa  kesmesi durumunda yine 10 amperlik bir sigorta takmalıyız.

 

Bir çok insan daha büyük sigorta takacak ve böylece sigortanın atmasını durduracaktır. Bu sorunu çözdüğünüz anlamına gelmez ! Şuan için sorunu örtbas etmenizi sağlar. Bu aslında tehlikeli bir durumdur kabloların erimesine veya yangınlara neden olabilir.

Babam oto elektrikçi olduğu için daha önceden kurcalanmış her çeşit kötü tesisatı gözlemleme fırsatım oldu. Arabaların yanma sebepleri genellikle kötü elektrik tesisatları yüzündendir.

Düşünülen benzin veya gaz sızıntısı olmasından yanadır. Ancak genellikle elektrik tesisatından kaynaklanır.

Daha önce de  kötü bağlanmış marş tesisatı yüzünden kendi kendine marşa basan bir lada nivayı duvara çarptırma hikayemiz var.

 

Sürekli Sigortanız Atıyorsa

 

Sigortalarınız sürekli atmaya devam ediyorsa ve nedenini anlamakta zorlanıyorsanız. Sigorta yerine devre kesici satın alabilirsiniz.

 

Devre kesici sigorta mantığında bir elemandır. Devre kesici olası bir kısa devre veya aşırı tüketim durumunda tıpkı sigorta gibi devreyi keser. Kapandıktan birkaç saniye sonra tekrar kendisi enerji vermeye başlar.

 

Otomatik olarak devreye giren bir sigorta sistemi olarak düşünebilirsiniz. Dc devre kesiciler aşağı yukarı 10-15$ civarında fiyatlardadır. Arızayı tespit edene kadar sürekli sigorta değiştirme ve yolda kalma derdinden sizi kurtarabilir.

 

 

Şasiye Kısa devre

 

Genellikle belirli bir yaş veya belirli bir kilometre üzeri motosikletlerde olabilen yaygın bir sorundur.

Motosiklet yaşlandıkça Bağlantılar üzerindeki izolasyonlar aşınmaya ve teller daha kırılgan hale gelmeye başlarlar. Yıllarca Kullanıldıktan sonra motosikletin özelliklede motor bloğuna yakın olan elektrik telleri her kullanım sonrası ısınma –soğumanın sonucu olarak kauçuk izolasyon kısmı sertleşir ve yıpranır.

İzolasyon sıyrıldıktan yada tel koptuktan sonra açıkta kalan bir bakır tel depo veya herhangi bir metale çarparsa bu akım doğrudan şaseye akar ve kısa devre oluşturur. Bu durumda umarız ki o sistemde bir yerde  sigorta olsun..

Genelde bir kablonun şasiye kısa devre yapmasının diğer bir yaygın nedeni de, daha önceki sahiplerinin kötü işçiliklerle sis farı gibi aksesuarlar ekletmesinden olabiliyor.

Çoğu usta veya kullanıcı tesisattan elektrik eki almak için  hatları keser bakırı açığa çıkarır ve tekrar izolasyon için biraz elektrik bandı kullanır.

İzole bant motosiklet gibi hareketli dış müdahalelere çok açık ve sürekli sıcak soğuk gören titreyen bir alette çok uzun ömürlü olmazlar. Muhtemelen etrafındaki bir metale temas eder ve ilerleyen yakın süreçte kısa devreyle sonuçlanır.

Topraklama şasi tipi kısa devrede çoğu zaman insan faktörü suçludur.

Motosiklette böyle bir sorun bulmaya çalışıyorsanız ve sürekli sigorta attırıyorsanız , küçük bir devre kesici almanızı ve sorunun lamba devresinde olduğunu düşünüyorsanız her seferinde bir ışığın bağlantısını keserek saha testi yapmanızı önerebilirim.

 

 

Sol sinyali çıkartırsanız ve aniden sigorta atmaları durursa. Sorunu buldunuz? O tesisat üzerinde bir yerde kısa devre yapan bir teliniz var.

Geçtiğimiz aylarda bir arkadaşıma yardım ediyordum. 10 Amperlik aydınlatma devresinin sigortasının neyin attırdığını bulmakta zorlanıyordu.

Hangi ışıkların orijinal olduğunu ve hangilerinin sonradan takıldığını sordum. Bana ön sinyal grubunun orijinal olmadığını söyledi. Sola dönüş sinyalinden başladım. Kabloda elektrik eki bulacağımdan yeterince emindim. Baktıkça parmakla bükülmüş izolasyonsuz saçma sapan bir ek yeri tespit ettik.

 

İzolasyon Aşınması Sorunları

 

Bir telin kısa devre yapmasının iki yolu vardır.

-Ya şasiye kısa devre yapabilir (Yukarıda paylaştık)

 

-Yada başka bir elektrik devresine kısa devre yapabilir. (Aynı voltaja sahip olmayan iki kablo kesişir temas ederse sorun yaratır)

 

Örneğin Arabalarımdan birinde bir sensör de sürekli sorun yaşıyorduk. Sürekli sigorta attırıyordu ama sigortada hiçbir problem görünmüyordu. Bağlantı şemasına baktığımızda her zaman 5volt olması gerektiğini tespit ettik.

Basit bir multimetre ile 13volt civarı bir değer okuduk! 5 voltluk hattın bir yerlerde başka bir kabloyla temas ettiği anlamına geliyor. 5 volt olması gereken yerde 12-13 volt bir değer okumak hem yüksek akım çekimine hem de sensörün hatalı okunmasına sebep oluyordu.

Teli yeterince geriye takip ettiğimizde 2 telin eridiği birbirine temas ettiği küçük bir yer bulduk motor sıcaklığına çok yakın oldukları için zamanla sıcaktan erimişlerdi.

 

Bu nedenle bir kablolama sorununuz olduğunda aracınıza ait elektrik tesisatı bilgilerini elinizde bulundurduğunuza yada sistemdeki tüm kablolara aşina olduğunuzdan emin olunuz. Sensör de 5 volt olması gerektiğini bilmesem sorunu tahmin etmem mümkün değildi.

Elektrik başlarda göz korkutucu olabilir. Bir elektrik sorunu üzerinde saatlerce çalışıp hiçbir yere varamamak gerçekten can sıkıcı ama çalışmaya devam ettikçe emin olun ki sorunu bulacak ve çözeceksiniz.

 

Sabırlı olun

 

En büyük tavsiyem bir tamirciye götürmemekten ibaret bunu çözebilirsiniz. Bir profesyonele göre 3-5 kat daha uzun sürebilir  , ancak sorunu kendi başınıza çözmenin büyük bir değeri vardır.

İlk elektrik problemlerinizi nasıl teşhis edeceğinizi öğrendiğinizde , sanki kafanızda bir ampul yanıyor ve sonraki problemleri teşhis etmek çok daha kolay hale geliyor.

Elektrik tesisatı bakım ve onarımını kendiniz yapacaksanız almanız gereken temel aletler var. Bunları herhangi bir nalburdan bile  tedarik edebilirsiniz.

-Multi metre

-12volt kontrol kalemi(kontrol kalemi hepsinden daha önce gelir )

-Küçük bir yan keski

-Sigorta çeşitleri

-İşçiliğe göre değişmekle beraber izole bant , bez bant (izoleden bin kat daha iyidir ) makaron , kablo çorabı  gibi sarf malzemeleri

-Muhtelif kalınlıklarda kablolar (kopan hatalı eksik yerleri yamamak için )

Kontrol kalemi hangi kablonun içinden akım geçtiğini ve hangi kabloların topraklandığını size gösterecektir.  Multi metre ise size hatta ne kadar voltaj olduğunu söyleyecektir.

 

Daha detaylı bakım takımları listesi için bu yazıya göz atabilirsiniz.

Motosiklet Bakımı İçin Gerekli Takımlar Nelerdir? Hobi Garajı dizaynı

Kapanış

 

Tesisat sorunları genellikle tatsızdır.   Ama masraf açısından en az masraf çıkartanlardır Parça fiyatından ziyade emek ve işi bilmek üzerine kuruludurlar. Sizin de vaktiniz varsa ve motosikletinizi seviyorsanız vakit ayırarak kendi sorunlarınızı çözmenizi öneririm.

Hem ilerleyen dönemde yolda kalma gibi olası durumlarda motosikletiniz hakkında çok daha fazla bilgiye sahip olmanızı sağlar.

 

Keyifli Sürüşler!